Kavala’dayız.
Sahilde bir lokantada… Günlerden pazartesiydi, akşamüstü hava çok güzel, hafif bir serinlik var.
Garson arkadaş bizimle çok ilgilendi. Havadan, sudan, Kavala’dan, yemekten bahsediyoruz…
Yemeğin sonunda hemen masamıza geldi. Kırık bir Türkçe ile “Dedem Konya Karamanlı” dedi. İngilizce devam etti, “100 yıl önce Kavala’ya geldiler. Annem Türkçe biliyor ama ben öğrenemedim.”
Sonra aşk derinleşti. “Biz Türkleri çok seviyoruz. Annem her gün iki Türk dizisi izliyor. İzliyor ve sonra ağlıyor.”
“Yunanları da çok seviyoruz. Yıllardır gelip gidiyoruz, kimseye kötü muamele yapılmadı. Çok güzel anılarımız, dostluklarımız var” dedik.
“Sorun bizde, sıradan insanlarda değil, tepedekilerde” dedi. Sonra Amerika’dan, bağlantıların iyi olmasını istemeyen kapitalizmden bahsetti. Ona verdik.
YUNANLAR TÜRKİYE’DEKİ GELİŞMELERİ YAKINDAN TAKİP EDİYOR
Yine Kavala’da zengin ve ferah bir züccaciye dükkânındayız. Eşim bakıyor, ben de kasanın yanında gaz lambalarıyla uğraşıyorum. Yunanlılar gaz lambalarını sever. Geçmişte kalsa da, birkaç tür, güzel nesne vardır.
Dükkana bakan arkadaş yaklaştı, gaz lambalarından bahsettik. Sonradan öğrendim adının Vasili olduğunu. Doğal olarak bizim Türk olduğumuzu hemen anladı. 35-40 yaşlarında sevimli, konuşkan biri…
Söz hızla döndü, seçimlere geldi. Vasili, Türkiye’deki siyasi gelişmeleri çok iyi biliyor. Yunan siyasetini o kadar iyi takip etmiyoruz.
“Kılıçdaroğlu yerine İmamoğlu aday olsaydı muhalefet kazanırdı” diyor.
Kılıçdaroğlu da çok iyi performans gösterdi. Programının çok iyi olduğunu, çok önemli konularda seçim vaatleri verdiğini söylüyoruz.
“Ama İmamoğlu çok genç. Mitinglerdeki performansı çok iyiydi. Halktan herkes onu seviyor. Batı dünyası da destekliyor.”
İlgi yeterliydi. Vasili Türkiye’yi yakından izliyor. Hemen tüm Yunanlılar gibi… Televizyon kanallarında hep Türkiye ile ilgili haberler var.
‘ÇİPRAŞ DA YORULDU, DEĞİŞİM GEREKİYOR’
Vasili de diyor ki:
“Haklı. 21 Mayıs seçimlerinde ana muhalefetteki sosyalist sosyalist Syriza’nın oy oranı 11,5 puan azalarak yüzde 20’ye düştü. Bu aslında bir yenilgi sayılıyor.
Tüm Avrupa’da sosyal demokratlar ve sol partiler gerilese de… Yine de kimse iktidardaki liberal muhafazakar Yeni Demokrasi Partisi’nin Syriza’yı 20 puandan fazla geride bırakacağını düşünmüyordu.
ÇİPRAŞ KENDİ OYUNU KAYBEDİYOR, BEN MERKEZDEN OY ALMAK İSTİYORUM
Syriza, seçimlerden önce halkı sağda Yeni Demokrasi’ye bir alternatif olabileceğine ikna edebilecek kapsamlı bir program sunamadı. Hatta bazı uzmanlara göre Syriza zaman zaman “sol kimliğini” bile saklıyor gibiydi. Liderleri Alexis Tsipras merkezden oy almayı hedeflerken soldaki seçmenle iyi bir bağ kuramadı ve her iki kanadı da kaybetti.
Yeni Demokrasi ve liderleri, Başbakan Kiryakos Miçotakis, kampanyasını ağırlıklı olarak ekonomik başarılara odakladı. Yunan halkı da ülkenin ekonomik refahı ve istikrarına öncelik vererek oy kullandı. Yıllarca süren büyük ekonomik kriz ve sakinliğin ardından ilk kez ekonomik toparlanma ve kalkınma sağlandı.
İKİNCİ TIP 25 HAZİRAN’DA MİÇOTAKİS EKONOMİDE BAŞARI ODASINI ELİNDEN ALDI
2019 yılından bu yana iktidarda olan Yeni Demokrasi bu argümanlarla seçmenin çoğunluğundan oy almayı başarırken, Syriza vatandaşların gündelik dertlerini ön plana çıkaramadı, toplumun gerçek ihtiyaçlarını kavrayamadı ve gelmedi. Gelecekte bu sorunları çözmek için gerçekçi bir plan yapın.
Yunanistan’da bu yıl ilk kez uygulanan seçim sistemine göre, hiçbir partinin tek başına iktidara gelemeyeceği ve koalisyon görüşmelerinde uzlaşma sağlanamadığı için seçmenler 25 Haziran’da ikinci kez sandık başına gidecek.
İkinci seçimde birinci olan partiye, oyların en az yüzde 25’ini alması koşuluyla, 300 sandalyeli parlamentoda oy oranına göre 20 ila 50 sandalye daha verilir. Bazı uzmanlar, birinci tipte kaybeden Syriza’nın ikinci tıpta daha fazla oy kaybedebileceğini savunuyor.
SYRIZA BÜYÜK EKONOMİK KRİZDE ŞARTLI ŞARTLI KURTARMA PAKETİNE İMZALADI
Yunanistan, 2010’da başlayan avro bölgesi borç krizinin merkezindeydi. 2010 ve 2012’de Avrupa hükümetleri, Avrupa Merkez Bankası (ECB) ve Uluslararası Para Fonu’ndan (IMF) iki kurtarma paketi aldı. Tabii bunlar; sert vergi artışları, harcama kesintileri ve ekonomik düzenleme gibi cezalandırıcı koşullar karşılığında geldi. Sonuç yüzde 25’lik bir ekonomik daralma oldu.
Çipras, Eylül 2015’te büyük umutlarla başbakan oldu ve erken seçimle Temmuz 2019’a kadar bu görevi sürdürdü. Seçmenlere bedava elektrikten IMF ile daha iyi vadeli anlaşmalara kadar pek çok vaatte bulundu. Ancak yeni bir krizle üçüncü sert kurtarma paketine imza atınca eleştirilere maruz kaldı.
Miçotakis, 2019’da seçildikten sonra özel yatırımı teşvik edecek reformlarla ülkenin gidişatını değiştirdi. En yüksek kurumlar vergisi oranını yüzde 29’dan yüzde 22’ye indirdi. En yüksek kişisel gelir vergisi oranı olan yüzde 44 Avrupa standartlarına göre bile yüksekken, sermaye kazanç vergisi yüzde 15 ile yatırımı teşvik edecek kadar düşük. Ekonomik büyüme, vergi reformu ve harcama kısıtlaması, IMF kurtarma paketlerini erken ödemesine izin verdi.
GEÇEN YIL TURİZMDE TOPLANMA VE AB DESTEĞİYLE YÜZDE 5,9 BÜYÜME…
Yunanistan ekonomisi, turizmdeki canlanma ve Avrupa Birliği (AB) fonlarının güçlendirilmesi sayesinde geçen yıl yüzde 5,9 büyüdü. Pandemi sonrası canlanma devam ediyor. Pandemi yılı olan 2020’de yüzde 9 küçülen ekonomi, 2021’de yüzde 8,4 büyüdü. Özel tüketim harcamaları büyümenin itici gücü olmaya devam ediyor. Yatırım ve ihracattaki artışın yanı sıra devletin destek paketleri ve son on yılda gerçekleştirilen reformlar da ekonomideki canlılığı hızlandırıyor.
Mütevazı faiz dışı bütçe fazlası, vergi tabanının genişletilmesi ve kamu gelirlerinin artırılması da başarı adına yazılabilecek gelişmelerdir. Ancak Ukrayna savaşı ve elektrik fiyatlarındaki artış bu yıl büyümeyi yavaşlattı.
FİYATLAR BİR DAHA FAZLA ARTIŞ OLMADI
Enflasyon da geçen yıl yüzde 12’den Mayıs’ta yüzde 2,8’e geriledi. Ancak çalışanların alım gücünün düştüğü ve fiyatların eridiği de bir gerçek… 1 Nisan itibariyle asgari ücret 713 Euro’dan 780 Euro’ya çıktı. Kriz döneminde yüzde 30’a yaklaşan ve Yeni Demokrasi’nin 2019’da iktidara gelmesiyle yüzde 17-18 olan işsizlik, Nisan’da yüzde 11,2 oldu.
Yunan ekonomisi ile ilgili gözlemlerimden biri de şu: Evet enflasyon var ama fiyatlar o kadar artmadı. Türkiye’deki gibi fahiş fiyat artışları asla burada olmaz. Yıllardır bu ülkeye gideriz. Özellikle restoran ve otellerde fiyatlar makul seviyelerde arttı. Şunu söyleyeyim; İki kişilik bir akşam yemeği 35-40 Euro’dur. Pandemi öncesine göre çok az bir artış var. Paramızın kaybından dolayı satın alma gücümüz düşük olduğu için pahalılığı hissediyoruz.
YATIRIM YAPILABİLİR ÜLKE NOTU ULUSAL BİR AMAÇ OLDU
Devam edelim; Başbakan Kiryakos Miçotakis, öncelikli amacının Yunanistan’ın kredi notunu yatırım yapılabilir seviyeye çıkarmak olduğunu vurguluyor. Yatırım yapılabilir seviye adeta ülkenin “ulusal hedefi” haline geldi.
Standard & Poor’s, Yunanistan’ın kredi notu olan BB+’yı ve görünümünü pozitif olarak korurken, Moody’s’in görünümü Pozitif olan Ba3’tür. Bir sonraki pozitif not (S&P’de BBB) Yunanistan’ı yatırım yapılabilir ülkeler arasında orta sıraya koyacaktır.
Yunanistan Ocak 2011’de yaşanan ekonomik krizin başında yatırım yapılabilir seviye statüsünü kaybetmişti. Yıl sonuna kadar bu notu geri alması bekleniyor. Yani ülke 13 yıl sonra ilk kez yatırım yapılabilir kredi notu almanın eşiğine geldi.
Türkiye’nin notu S&P’de B, Moody’s’te B3 ve oldukça spekülatif. Türkiye’nin notu 2018’den beri düşüyor. Türkiye ile ilgili notu olan ülkelerin ortasında; Mısır, Bosna Hersek, Moğolistan, Togo ve Nikaragua var.
İKİNCİ DÖNEMDE YENİ DEMOKRASİ EĞİTİM VE SAĞLIKTA ÖZEL AĞLARA GİDEBİLİR
Ekonomide başarılı olduğu söylense de Yeni Demokrasi’nin neo-liberal ekonomi politikaları izlediği ve olası ikinci iktidar döneminde de bunu sürdüreceği vurgulanmalıdır. Yeni Demokrasi’nin olası bir ikinci dönemde su, sağlık ve eğitim alanlarında özelleştirmelere gitmesi bekleniyor.
Vergi sisteminin sabit gelirliler aleyhine, zenginlere avantaj sağlayacak şekilde düzenlenmesi de yolda… Ayrıca devletin toplam gelirinin yüzde 60’ından fazlasını sağlayan ve ağır yüklü işçileri hedef alan dolaylı vergiler de gündemde olacak. dar gelirlilere yük olmaya devam ediyor.
