Kahramanmaraş depremlerinde maalesef ülkemizin doğusundaki tarihi yapılarımızın birçoğu ya hasar gördü ya da tamamen yıkıldı. Bunlardan biri de Adıyaman’daki tarihi Ulu Cami idi. Tarihte birçok depremde yıkılan ve onarılan bu caminin tarihini bu yazımızdan öğrenebilirsiniz.
Adıyaman, Kahramanmaraş merkezli depremlerden ağır hasar alan illerimizden biri oldu. Diğer şehirlerde olduğu gibi Adıyaman’da da yıkılan tarihi yapılar var. Bunlardan biri de Adıyaman’daki tarihi Ulu Cami.
Adıyaman’ın tarihi M.Ö. 40 bin yıl öncesine dayanmaktadır. Bölge geçmişten günümüze Hititler, Asurlular, Urartular, Persler, Kommagene Krallığı, Roma ve Bizans devletlerinin egemenliğinde kalmıştır. Anadolu’da İslam’ın yayılmasıyla birlikte Memlükler ile birlikte şehir İslam topraklarına geçmiştir.
Bu dönemden itibaren Adıyaman’ı elinde tutan çeşitli Türk-İslam devletleri, İslam kültürünü mimari eserlerine yansıtmışlar ve Ulu Cami kavramı İslam’ın ilk dönemlerinden itibaren kullanılmıştır.
Adıyaman’da Dulkadir Beyliği döneminde yapıldığı bilinen Ulu Cami’yi hangi beyefendinin yaptırdığı kesin olarak bilinmiyor. Bazı araştırmacılar Dulkadirli hükümdarı Alaüddevle Bozkurd (1479-1515) Beyefendi tarafından kurulduğunu ileri sürerken, bazıları da Durak Beyefendi (1505-1515) tarafından yaptırıldığını iddia etmektedir.
Camide 19. yüzyıla ait kitabeler var ama yapıyı kimin yaptırdığı yazmıyor. Ancak Osmanlı arşivlerinde Alaüddevle ve eşi Şems Hatun’a yaptırdığı yazar.
Adıyaman’daki salnamelerde 1890’lı yıllarda kentte şiddetli bir deprem olduğu ve bu depremde cami ve minarenin tamamen yıkıldığı yazmaktadır. 1893 yılında Malatya’da 9 büyüklüğünde bir deprem meydana geldiği ve bunun Adıyaman’daki camiyi yıkan deprem olduğu sanılmaktadır.
O dönemde caminin onarımı için halktan yeterli para toplanamadığı için Kolağası Mustafa Ağa onarım işini üstlenmiş ve caminin onarımı 1895 yılında tamamlanmıştır. Cami 1800’lü yıllardan itibaren restore edilmiştir. Örneğin caminin doğu girişine kapı kanatları takılmış ve cemaat yeri yapılmıştır.
Ancak 1986 yılında birer ayın ortasında meydana gelen iki depremde minarenin külahı yıkılmış ve minarenin zarar gören kısmı Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından sökülerek restore edilmiştir.
Geçmişte birçok depremde yıkılan Ulu Cami, 2023 Kahramanmaraş depremlerinde ne yazık ki tamamen yıkıldı.
